In mijn gesprek met medewerker Lilian Leeuwenburgh-Stolwijk, senior beleidsadviseur grondstoffen van de gemeente Voorschoten en externe beleidsadviseur Tim van der Heide, dacht ik dat ik was uitgenodigd als deskundige afvalverwerking, maar ik bleek uitgenodigd te zijn als vertegenwoordiger van Vrienden van Voorschoten.
Beiden waren verrast dat ik een heel verleden in het dossier afval achter mij had als directeur van De Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De huidige inzamelprocedures en bekostiging van huishoudelijke reststoffen, zoals oud-papier, glas, textiel en klein chemisch afval, heb in die functie geregeld. Bovendien ben ik lange tijd commissaris geweest van het afvalverwerkingsbedrijf AVR, lid van de Raad van Advies van de NVRD (Nederlandse Vereniging van Reinigingsdirecteuren en oprichter cab de landelijke gemeentelijke coöperatie VAOP voor de inzameling en verwerking van oud-papier en glas. Het gesprek werd gevoerd tegen de achtergrond van het programma VANG, Van Afval Naar Grondstof, van de rijksoverheid.
Hoe kan Voorschoten het beste omgaan met huishoudelijk restafval in de nabije toekomst? Daarbij gaat het ook om de verdeling van kosten tussen gemeente en particuliere aanbieders. GFT, groente, fruit en tuinafval inzamelen, voor de vele tuinbezitters is dit een “lonende” actie. Bij appartementsgebouwen zijn de hoeveelheden dermate klein dat apart inzamelen per huishouden niet altijd lonend is en overwogen moet worden buurtcontainers te plaatsen of GFT in de grijze bak mee te nemen. Misschien is een centrale container in de hal van het gebouw te overwegen. Reken niet op een al te grote discipline.
Verpakkingen: PMD, plastic/kunststofverpakkingen, metaal verpakkingsmateriaal (zoals blikjes, waarop geen statiegeld staat) en drinkcartons mogen in Voorschoten bij het overige restafval in de grijze bak worden gegooid. Het gaat om verpakkingen, waarvoor het bedrijfsleven verantwoordelijk is en betaalt en de opdracht heeft meegekregen om hoge percentages voor recyclen en hergebruik te halen in 2025. Bij het afvalverwerkingsbedrijf vindt scheiding plaats in recyclebare producten, wat bij plastics een gecompliceerde zaak is door de vele soorten plastic die niet samen verwerkt kunnen worden of door giftige mengingen verbrand moeten worden. Er is nog veel verwarring over wat wel en niet in de glasbak mag worden gegooid. Aardewerk, porselein en kristal zijn taboe, omdat er geen nieuw glas van kan worden gemaakt. De kennis onder de burgerij is niet groot en daarom is een duidelijke en herhaalde voorlichting nodig. Mensen die bij de glasbak merken dat bepaalde verpakkingen er niet in mogen, zetten hun afval vaak gewoon naast de bak. Op plasticflessen en blikjes staat statiegeld. Niet alle winkels en tankstations doen mee met het innemen van verpakkingen met statiegeld. Dat moet door de gemeente worden afgedwongen. Het is niet bevorderlijk voor het terugbrengen dat beschadiging van het etiket of kreukels tot weigering van de terugname leidt. Er ligt een verplichting bij de winkeliers waar producten, die we tot het klein chemisch afval rekenen, terug te nemen. Bieden winkeliers die mogelijkheid in Voorschoten? Niet gebruikte medicijnen neemt de apotheek in. Weten we hoe succesvol dat is? Er zijn op verschillende plekken speciale containers geplaatst voor klein chemisch afval en ook bij de milieustraat is inlevering mogelijk. Het is een heel palet aan plekken en keuzes, die niet altijd gemakkelijk tot het gewenste gedrag leiden. Onbekendheid en gemakzucht spelen een rol. Dat is ook vaak te zien aan afval dat naast de gebruikelijke glas- en papiercontainers wordt achtergelaten.
Veel restafval komt op straat, in een plantsoen of in de sloot terecht en is dan zwerfafval. Het zou al helpen als aan supermarkten, winkels en horeca de verplichting wordt opgelegd om ‘hun’ restafval in de onmiddellijke omgeving op te ruimen. Het zou trouwens ook prettig zijn als afgevallen bladeren door hen worden opgeruimd. Voorschoten heeft een Grondstoffenplan vastgesteld voor de periode 2021-2025. Dat zal worden geactualiseerd. Daarbij komt het moeilijke thema over de kostenverdeling aan de orde. Moet er verder gewerkt worden aan een omgekeerde inzameling? Dan moeten burgers hun afval naar inzamelpunten brengen. Zijn zij daartoe bereid of zullen velen afhaken? Bovendien is gebleken dat waar dit gebeurt het restafval meer vervuild is. Natuurlijk komt ‘diftar’ weer aan de orde, dat is een gedifferentieerde tariefstelling naar de hoeveelheid en soort aangeleverde afvalstoffen. Dat betekent een deel vaste lasten voor het afvalsysteem als zodanig en daar bovenop een betaling voor de geleverde hoeveelheid. Ik heb dat afgeraden, omdat het administratief erg omslachtig is met voorschotten en terugbetalingen, wat tot veel protesten en problemen zal leiden. Maar bovendien geeft het de gelegenheid de variabele kosten te ontlopen door afval in de omgeving te dumpen. Natuurlijk zullen de hoeveelheden niet worden gewogen, maar zou er een vast omslagtarief ontstaan naar type huishouding en woonsituatie. De gemeente Katwijk overweegt invoering, maar heeft het verschillende keren uitgesteld. Daar zou men met het gewicht van het afval willen werken. Wat een gedoe en wat levert dat aan milieuwinst op.
Dit verslag is een persoonlijke opvatting over het vraagstuk en dus niet geautoriseerd door een commissie of bestuur van Vrienden van Voorschoten.
Peter Dordregter
