Monumenten bepalen het karakter en de aantrekkelijkheid van onze dorpen en steden. De term ‘monument’ dekt een brede lading: van kapitale panden tot eenvoudige woonhuizen, van adellijke landgoederen tot boerderijen, molens, torens en nog veel meer.

Gerard Hooijmans (1924-1999) was de laatste actieve veeboer in het centrum van ons dorp. Zijn veebedrijf op Voorstraat 11 lag ‘verborgen’ achter het in Lodewijk XVI-stijl gebouwde herenhuis (dwarshuis) uit 1776, bekend onder de huisnaam ‘Het Koopmans Welvaren’. Het huis werd in de zeventiger jaren van de sloop gered en ligt er anno 2024 mooi bij zo onder de Lindebomen tegenover de dorpskerk.

In de Tolstraat staan twee bijzondere woningen. Ze zijn u misschien nooit opgevallen? Een kleine onderbreking in de overwegend aaneengesloten woningblokken, vooral in de zomermaanden deels verscholen tussen het groen. Ze zijn oud, oud genoeg om tot gemeentelijk monument benoemd te zijn. De Tolstraat is in feite ook een heel oude straat, één van de destijds eerste doorsteken van de Leidseweg richting de Vliet.

Op 12 september 1963 was een lint gespannen tussen de Marotzaal en de Grote Eetkamer. Na een reeks toespraken van onder andere haar halfzuster en vicevoorzitter van de Stichting Duivenvoorde mevrouw Prins, de Leidse professor Lunsingh Scheurleer en restauratiearchitect Elias Canneman was het aan haar een schaar ter hand te nemen. Na vijf bewogen jaren opende Ludolphine Henriette barones Schimmelpenninck van der Oye een nieuwe toekomst voor haar geliefde Duivenvoorde.

Buitenplaats Bijdorp in Voorschoten is een bijzonder landgoed met een rijke geschiedenis. Dit historische landgoed is een parkachtig gebied vol natuur en cultuurhistorische elementen. Sinds 1876 wordt dit landgoed al bewoond en gebruikt door de Congregatie van de Heilige Catherina van Siena. De huidige zusters hebben een duidelijke visie ontwikkeld om hun nalatenschap veilig te stellen terwijl het landgoed klaar wordt gemaakt voor een nieuwe toekomst.

Onderwijs – en met name onderwijs aan vrouwen – is van oudsher een kerntaak geweest van het klooster Bijdorp. Dat sloot naadloos aan bij de gedachte van de Heilige Dominicus, die al in 1228 vrouwen toeliet tot de (derde) orde van de Dominicanen om zich met gebeden en werken van barmhartigheid bezig te houden. De orde is uiteindelijk genoemd naar de Heilige Catharina van Siena (1347 – 1380), uiteraard voor haar werken van barmhartigheid, maar vooral door haar mystieke ervaringen en visioenen. En het is deze orde waartoe de zusters van het klooster Bijdorp behoren.

De oudste vermelding van Rosenburg staat in register van grafelijke lenen uit 1285. Hierin wordt vermeld dat de heer Van Wassenaer de dimidietatem munitionis de Rosenberg oftewel de helft van het versterkte kasteel Rosenburg van de graaf in leen had.

De karakteristieke boerderij aan de Oude Adegeesterlaan 1, al 70 jaar in het bezit van de familie Berghuis, heeft een lange geschiedenis. De boerderij staat op een bijzondere locatie. Ze was bij Voorschotenaren bekend onder de naam ’den Elst’ omdat zij aan de Elstlaan lag.